Testament – jak go sporządzić? Porady prawne
Testament to dokument, w którym decydujesz, komu przekażesz swój majątek po śmierci. W Polsce sporządzenie testamentu reguluje Kodeks cywilny (KC), a jego forma i treść muszą spełniać określone wymogi, aby był ważny. W tym artykule wyjaśniamy, jakie są rodzaje testamentów, jak poprawnie sporządzić testament, jakie elementy powinien zawierać oraz jak uniknąć błędów, które mogą go unieważnić.
1. Jakie są rodzaje testamentów w Polsce?
Zgodnie z Kodeksem cywilnym (art. 941 i nast.), testament może być sporządzony w następujących formach:
- Testament własnoręczny (holograficzny): Napisany odręcznie, podpisany przez spadkodawcę (art. 949 KC). Nie wymaga świadków, ale musi być w całości napisany ręcznie – testament wydrukowany lub napisany na komputerze jest nieważny.
- Testament notarialny: Sporządzony przez notariusza w formie aktu notarialnego (art. 950 KC). Jest to najbezpieczniejsza forma, bo notariusz czuwa nad zgodnością z prawem.
- Testament allograficzny: Sporządzony ustnie wobec dwóch świadków i wójta, burmistrza lub prezydenta miasta (art. 951 KC). Rzadko stosowany w praktyce.
- Testament szczególny: Stosowany w wyjątkowych sytuacjach, np. testament ustny (gdy istnieje obawa rychłej śmierci – art. 952 KC) lub testament podróżny (na polskim statku morskim – art. 953 KC).
Najczęściej wybieranymi formami są testament własnoręczny i notarialny.
2. Jakie elementy powinien zawierać testament?
Aby testament był ważny, powinien zawierać następujące elementy:
- Oznaczenie spadkodawcy: Twoje imię, nazwisko, data urodzenia lub PESEL, aby nie było wątpliwości, kto jest autorem testamentu.
- Data i miejsce: Data i miejsce sporządzenia testamentu (np. „Kraków, 3 kwietnia 2025 r.”). Brak daty może skutkować nieważnością, jeśli rodzi wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu.
- Treść rozrządzenia: Wyraźne wskazanie, komu i co przekazujesz (np. „Cały mój majątek zapisuję mojej córce, Annie Kowalskiej”). Możesz wskazać konkretne przedmioty (np. „Dom w Warszawie zapisuję synowi, Janowi Nowakowi”) lub udziały w spadku.
- Podpis: Własnoręczny podpis spadkodawcy (imię i nazwisko). Brak podpisu powoduje nieważność testamentu.
Testament może także zawierać dodatkowe zapisy, np. wydziedziczenie (art. 1008 KC), ustanowienie wykonawcy testamentu (art. 986 KC) lub zapis windykacyjny (przekazanie konkretnego przedmiotu – art. 981¹ KC, tylko w formie notarialnej).
3. Jak sporządzić testament własnoręczny?
Sporządzenie testamentu własnoręcznego jest proste, ale wymaga przestrzegania zasad (art. 949 KC):
- Napisz go odręcznie: Testament musi być w całości napisany Twoją ręką – nie może być wydrukowany ani napisany przez inną osobę.
- Wyraź swoją wolę: Jasno określ, komu przekazujesz majątek. Unikaj niejasnych sformułowań (np. „Chciałbym, aby…” – lepiej napisać „Zapisuję…”).
- Podpisz się: Na końcu dokumentu złóż własnoręczny podpis (imię i nazwisko).
- Podaj datę: Wskaż datę i miejsce sporządzenia testamentu, aby uniknąć wątpliwości co do jego ważności.
Testament własnoręczny możesz przechowywać w domu, u zaufanej osoby lub zdeponować u notariusza (nie jest to obowiązkowe). Potrzebujesz pomocy w przygotowaniu testamentu? Skorzystaj z naszej usługi
wsparcia w sprawach spadkowych.
4. Jak sporządzić testament notarialny?
Testament notarialny jest bezpieczniejszy, bo notariusz czuwa nad jego zgodnością z prawem. Procedura wygląda następująco:
- Umów się na wizytę: Skontaktuj się z kancelarią notarialną i umów na spotkanie.
- Przygotuj dane: Weź ze sobą dowód osobisty i przygotuj informacje o spadkobiercach (imiona, nazwiska, daty urodzenia) oraz majątku, który chcesz przekazać.
- Określ swoją wolę: Podczas wizyty powiedz notariuszowi, komu i co chcesz przekazać. Notariusz sporządzi testament w formie aktu notarialnego.
- Podpisz dokument: Testament podpisujesz w obecności notariusza.
- Opłata: Koszt testamentu notarialnego to ok. 50-200 zł (plus VAT), w zależności od skomplikowania dokumentu i taksy notarialnej.
Testament notarialny jest rejestrowany w Notarialnym Rejestrze Testamentów (NORT), co ułatwia jego odnalezienie po śmierci spadkodawcy.
5. Jakie błędy mogą unieważnić testament?
Testament może zostać uznany za nieważny, jeśli:
- Nie spełnia wymogów formalnych (np. brak podpisu, testament własnoręczny wydrukowany – art. 958 KC),
- Został sporządzony pod przymusem, groźbą lub w stanie niepoczytalności (art. 945 KC),
- Zawiera niejasne lub sprzeczne zapisy, które uniemożliwiają ustalenie woli spadkodawcy,
- Nie uwzględnia zachowku dla uprawnionych osób (np. dzieci, małżonka – art. 991 KC), co może skutkować roszczeniami po śmierci.
Aby uniknąć błędów, warto skonsultować się z prawnikiem lub sporządzić testament u notariusza. Jeśli chcesz zmienić testament, możesz sporządzić nowy – ostatni testament automatycznie unieważnia poprzednie (art. 947 KC).
Data publikacji: 4 kwietnia 2025
